İktisadi Büyüme ve Kalkınma

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinin Büyüme Teorileri ve Kalkınma Ekonomisi derslerine yönelik olarak kaleme alınan bu eser, lisans öğrencisinin daha kolay anlamasına yönelik olarak sade bir dille kaleme alınmıştır. 3. Baskısı yapılan kitap her baskısında güncellenmektedir. Tanıtım amacıyla içindekiler kısmı aşağıda verilmiştir.

İsteme Adresi ; Derya Kitabevi-TRABZON
Tel ; 0462 326 85 90  

BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL KAVRAMLAR ve İLİŞKİLER
1. Büyüme-Kalkınma Disiplininin Ekonomi Bilimi İçindeki Yeri/1 
2. Kalkınma Sürecinin Açıklamasına Yönelik Kavramlar/2
3. Ekonomik Büyüme/3
3.1. Büyümenin Tanımı Yeterli mi ?/5
4. Ekonomik Kalkınma/64.1. Ekonomik Kalkınmanın Belirleyici Bazı Özellikleri/7
5. Büyüme ve Kalkınma Arasındaki Farklılıklar-Benzerlikler/8
6. Ekonomik Büyüme - Reel Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla İlişkisi/10
6.1. Reel GSYİH'daki Artışın Kaynakları/11
6.2. Konjonktürel Dalgalanmalar ve GSYİH Açığı/13
7. Büyüme – İşsizlik İlişkisi: Okun Kanunu/15
8. Büyüme Hızının Hesabı/15

İKİNCİ BÖLÜM
BÜYÜMENİN BELİRLEYİCİLERİ VE GÖSTERGELERİ
1. Büyümenin Belirleyicileri Yada Bileşenleri/19
1.1. Sermaye Birikimi/20
1.2. Nüfus ve İşgücü Artışı/21
1.3. Teknolojik İlerleme/21
2. Modern Ekonomik Büyümenin Göstergeleri/23
2.1. Kişi Başına Üretimdeki Yüksek Oranlı Artış ve Nüfus Artışı/24
2.2. İşgücü Verimliliğindeki Yüksek Oranlı Artış/24
2.3. Ekonomideki Yüksek Oranlı Yapısal Dönüşüm/24
2.4. Yüksek Oranlı Sosyal, Politik ve İdeolojik Değişim/25
2.5. Uluslararası Ekonomik Yayılım Gücü/25
2.6. Ekonomik Büyümenin Uluslararasında Sınırlı Yayılışı/26
3. Büyümenin Belirleyici Özelliklerinin Birbirine Bağımlılığı/26
3.1. Bazı Dersler ve Etkileri/27
4. Geçmiş Büyüme Deneyimlerinin Öneminin Sınırlılığı: Başlangıç Şartlarının Farklı Olması/29
4.1. Fiziksel ve Beşeri Sermaye Kaynakları/29
4.2. Kişi Başına Gelir ve GSMH’nın Nispi Düzeyleri/30
4.3. İklimsel Farklılıklar/314.4. Nüfusun Büyüklüğü Dağılımı ve Artış Hızı/31
4.5. Uluslararası Göçün Tarihi Rolü/32
4.6. Uluslararası Ticaretin Büyümeyi Uyarması/33
4.7. Bilimsel ve Teknolojik Araştırma - Geliştirme Yeteneği/33
4.8. Siyasal ve Sosyal Kurumların İstikrarlılığı ve Esnekliği/34

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KLASİK BÜYÜME TEORİLERİ
1. Başlıca Büyüme Teorileri/37
2. Klasik Ekol Öncesi Büyüme Analizleri/40
2.1. Merkantilizm/40 2.2. Fizyokratlar/42
3. Klasik Büyüme Teorileri/43
3.1. A. Smith/43
3.1.1. Ekonomik Büyüme ve Durgunluk Sürecinin Analizi/44
3.1.2. Sermaye Birikimi/45
3.1.3. İşbölümü ve Uzmanlaşma/45
3.2. D.Ricardo/48 3.2.1. Modelin Varsayımları/48
3.2.2. Modelin İşleyişi/494. Klasik Büyüme Teorilerinin İrdelenmesi/56

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KARL MARX ve BÜYÜME
1. Marksizm’in Doğuşu/60
2. Marksist Felsefe/61
3. Marksist Ekonomik Teori/64
3.1. Emek-Değer Teorisi/64 3.2. Artı-Değer Teorisi/66
3.2.1. Dolaşım Süreci/663.2.2.Üretim Süreci/67
3.2.3. Fazla Çalışma Süresinin Hesaplanması/68 3.2.4. Artı-Değerin Hesaplanması/71
3.3. Kar Teorisi/72
3.3.1. Temel Kavramlar ve İlişkiler/72
3.3.2. Sermayenin Organik Bileşimi ve Kar Oranı/74
3.3.3. Sermaye Birikimi ve Sonuçları: Kar Oranının Azalması/754. Marksist Teorinin İrdelenmesi/76

BEŞİNCİ BÖLÜM
MODERN BÜYÜME TEORİLERİ
1. Keynezyen Statik Analiz: Özet Yaklaşım/82
2. Domar Büyüme Modeli/882.1. Modelde Kullanılan Temel Kavramlar/89
2.2. Modeldeki Basitleştirici Varsayımlar/91
2.3. Modelin İşleyişi/91
2.3.1. Üretim Kapasitesindeki Artışın Tespiti/91
2.3.2. Gelir Artırıcı Etkinin Tespiti/92
2.3.3. Dengeli Büyüme/93
2.3.4. Dengeli Büyüme Sürecinden Sapmalar: Büyümenin İstikrarsızlığı/97
3. Harrod Büyüme Modeli/ 99
3.1. Temel Denklem/ 100
3.2. Modelin Varsayımları/ 100
3.3. Modelin İşleyişi/ 102
3.3.1. Gerekli Büyüme Hızı/ 102
3.3.2. Fiili Büyüme Hızı/ 103
3.3.3. Gerekli ve Fiili Büyüme Hızlarının Karşılaştırılması/103
3.3.4. Doğal Büyüme Hızı/107
3.4. Büyüme Hızlarının Genel Karşılaştırması/108
4. Modern Büyüme Teorileri ; Özet ve İrdeleme/109

ALTINCI BÖLÜM
NEO-KLASİK BÜYÜME ; R. SOLOW
1. Modelin Varsayımları/114
2. Temel Model/115
2.1. Sabit Getirili Üretim Fonksiyonu/115
2.2. Sermaye Birikimi/117
2.3. Temel Solow Diyagramı: Durgun Durum yada Kararlı Büyüme/118
2.4. Durgun Durum Özellikleri/122
2.4.1. Tasarruf-Yatırım ve Tüketim/122
2.4.2. Sermayenin Altın Kuralı/123 2.4.3. Ücretler ve Karlar/124
2.5. Tasarruf Oranındaki Değişmeler ve Büyüme/125
2.6. Nüfus Artış Hızındaki Yükselme ve Büyüme/128
2.7. Teknolojik Gelişme/129
2.7.1. Durağan Durumda Teknolojik Gelişme/130
2.7.2. Teknolojik Gelişme ve Ekonomik Büyüme/130
3. Solow Modelinin Değerlendirilmesi/131

YEDİNCİ BÖLÜM
İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ
1. Neo-klasik Büyüme Modeli ve Öngörülerinin Tartışılması/135
1.1. Yakınsama Hipotezi/136
2. İçsel Büyüme Kavramı/138
3. İçsel Büyümenin Neo-klasik Büyümeden Ayrılan Yanları/138
4. İçsel Büyümenin Belirleyicileri/139
5. İçsel Büyüme Modelleri/140
5.1. AK Modeli/142
5.2. Bilgi Üretimi ve Taşmalar/142
5.2.1. Beşeri Sermaye Modeli/144
5.2.2. Araştırma & Geliştirme Modeli/145
5.2.3. Kamu Politikası Modeli/145

SEKİZİNCİ BÖLÜM
KALKINMA İKTİSADI : DOĞUŞU-BUGÜNÜ-GELECEĞİ
1 . Sanayi Devriminden II. Dünya Savaşına/151
1.1. Sanayi Devrimi ve Nimetleri/151
1.2. Sanayi Devriminin Külfetleri: Dengesizlikler ve Yeni Dünya Düzeni/152
1.3. Sanayi Devrimi Sonrası Büyüme –Kalkınma Konularının Analizi/153
2. II. Dünya Savaşı Sonrası: Kalkınma İktisadının Doğuşu/154
2.1. Arkaplandaki Oluşumlar/154
2.2. Kalkınma İktisadının Doğuşu/155
2.3. Teorik Öncüler ve Yaklaşımları/156
3. Kalkınma İktisadının Yükselişi ve İktisadi Kalkınma İlişkisi/159
4. Kalkınma İktisadının Gerilemesi/162
4.1. Gelişme Sürecindeki Olumsuzluklar ve AGÜ’lerde Bütünlüğün Kaybolması/162
4.2. Kalkınma İktisadının Analitik Çerçevesinin Yetersizliği/163
5. Kalkınma İktisadının Geleceği/165

DOKUZUNCU BÖLÜM
EKONOMİK GELİŞMİŞLİK DÜZEYİNİN ÖLÇÜMÜ
1. Tanım/169
2. Ekonomik Gelişmenin Ölçülmesi/171
3. Kişi Başına Düşen Gelir Yaklaşımı : Dünya Gelişmişlik Ligi/172
3.1. Kişi Başına Düşen Gelir Kriterine Göre Yapılan Sıralamanın Güvenilirliği/178
4. Satınalma Gücü Paritesi Yaklaşımı/182
5. İnsani Gelişim Endeksi Yaklaşımı/185
5.1. İnsani Gelişim Endeksinin Oluşturulması/186

ONUNCU BÖLÜM
AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERİN PROFİLİ
1. Az Gelişmişliğin Adlandırılması/193
2. Az Gelişmişliğin Tanımlanması ve Ölçülmesi/195
2.1. Uluslararası Gelişme Farklılıklarına Göre Tanımlama ve Ölçme/196
2.2. Kaynakların Kullanım Durumuna Göre Tanımlama ve Ölçme/196
2.3. Toplumsal Temel İhtiyaçların Karşılanmasına Göre Tanımlama ve Ölçme/197
3. Az Gelişmiş Ülkelerin Özellikleri/197
3.1. Ekonomik Özellikler/197
3.1.1. Kişi Başına Düşük Gelir/198
3.1.2. Dengesiz Gelir Dağılımı/1983.1.3. Büyük Oranlı Yoksulluk/201
3.2. Eğitim/203
3.3. Sağlık/204
3.4. Yüksek Oranlı Nüfus Artışı/205
3.5. Yüksek Oranlı İşsizlik ve Eksik İstihdam/207
3.6. Tarım Sektörünün Hakim Niteliği/207
3.7. Sosyal Yapı Özellikleri/208
3.8. Siyasal ve Yönetsel Özellikler/209
4. Az Gelişmişlik ve Gelişmişlik: Çok Boyutlu Bir Şematik Özet/210

ON BİRİNCİ BÖLÜM
NÜFUS : TEMEL KONULAR
1. Bazı Sorunlar/215
2. Nüfus Artışı – Hayat Standardı İlişkisi/216
3. Sayısal Yaklaşım: Nüfus Artışının Geçmişi, Bugünü ve Geleceği/217
4. Dünya Nüfus Yapısı/218
4.1. Bölgesel Dağılım/218
4.2. Doğum ve Ölüm Trendleri/219
4.3. Yaş Yapısı ve Bağımlılık Oranları/221
5. Demografik Geçiş Teorisi/222
5.1. Batı Avrupa Deneyimi/222
5.2. Gelişmekte Olan Ülkelerde Demografik Geçişler/225
5.3. Demografik Geçişin Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Açısından Birlikte Değerlendirilmesi/226
5.4. 2000’li Yıllarda Demografik Geçiş ve Gelecek/227
6. Düşük Düzey Denge Tuzağı/228
6.1. Temel Model/228
6.2. Modelin Eleştirisi/233
7. Optimum Nüfus/234

ON İKİNCİ BÖLÜM
KALKINMA TEORİLERİ
1. Kapsam/239
2. Klasik Durgunluk Yaklaşımı/240
3. Marx’ın Tarihi Materyalizmi/243
4. Tarihsel Aşamalar yada Safha Teorisi/245
4.1. Geleneksel Toplum Safhası/246
4.2. Kalkışa Hazırlık Safhası/247
4.2.1.Tarım Sektörü/248
4.2.2. İktisadi Altyapı/249
4.2.3. Diğer Değişimler/249
4.2.4. Devlete Düşen Görevler/250
4.3. Kalkış Safhası/250
4.3.1. Kalkış Aşamasının Tanımı Yada Göstergeleri/251
4.3.2. Kalkış Aşamasında Öncü Sektörler/252
4.3.3. Kalkış Aşamasını Başlatan Faktörler ve Süre/255
4.4. Olgunluk Safhası/256
4.4.1. Olgunluk Safhasındaki Etkin Sektörler ve Ülke Örnekleri/257
4.4.2. Olgunluk Safhasının Karakteristik Bazı Özellikleri/260
4.5. Kitle Tüketim Çağı/261
5. Kısır Döngü Teorisi/262
5.1. Yoksulluk Kısır Döngüsü/263
5.2. Diğer Kısır Döngü Yaklaşımları/267
5.3. Kısır Döngüden Kurtulmada Gelişmiş Ülkelerin Muhtemel Katkıları/267
5.4. Kısır Döngü Teorilerinin İrdelenmesi/268
6. Düalizm Teorisi/269
6.1. Sosyolojik Düalizm/270
6.2. Ekonomik Düalizm/2726.3. Bölgesel Düalizm/272
7. Yapısal Değişim Modelleri/273
7.1. Sınırsız Emek Arzı İle Kalkınma Modeli/273
7.1.1. Temel Model/2737.1.2. Modelin İrdelenmesi/275
8. Uluslararası Bağımlılık Teorileri/276
9. Yeni Klasik Karşı Devrim/278
10. Kalkınma teorileri: Farklılıkları Uzlaştırma/278

ON ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SERMAYE BİRİKİMİ
1. Sermaye Birikiminin AGÜ’ler İçin Önemi/282
2. Kalkınma ve Sermaye İhtiyacı/283
2.1. Kalkınma Hızı/283
2.2. Sermaye-Hasıla Oranı/284
2.3. Sermaye –Hasıla Oranının Çeşitleri/285
3. Sermaye İhtiyacının Tespiti/286
4. Sermaye-Hasıla Oranına İlişkin Varsayımlar ve Eleştiriler/288
4.1.Sabitlik Varsayımı/288
4.2. Sermayenin Tek Üretim Faktörü Olarak Kabul Edilmesi/288
4.3.Yatırımların Olgunlaşma Süresi/289
4.4. Kapasite Kullanım Oranının Etkisi/289
5.Gelişmekte Olan Ülkelerde S/H Oranının Büyük Olmasının Nedenleri/289

ON DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KALKINMANIN FİNANSMAN KAYNAKLARI
1. İç Kaynaklardan Finansman Politikaları/292
1.1. Önce-Tasarruf Yaklaşımı/293
1.1.1. Para Politikası/294
1.1.2. Maliye Politikası/296
1.2. Keynezyen Yaklaşım/296
1.3. Miktar Teorisi Yaklaşımı/298
2. İç Finansman Kaynakları/298
2.1. Gönüllü Tasarruflar/299
2.1.1. Hanehalkı Tasarrufları/299
2.1.1.1. Hanehalkı Tasarruf Davranışı ve Tasarruflarının Belirleyicileri/300
2.1.2. İşletme Tasarrufu/303
2.1.3. Kamu Tasarrufu/304
2.2. Zorunlu Tasarruflar/304
2.2.1. Vergiler/304
2.2.2. Enflasyon/306
2.3. İç Borçlar/308
2.3.1. Devlet İç Borçları/308
2.3.2. İşletme Borçları/309
3. Dış Finansman Kaynakları/310
3.1. Dış Borçlar/311
3.1.1. Dış Borçların Sınıflandırılması/311
3.1.2. Az Gelişmiş Ülkelerin Dış Borçlanma Nedenleri/313
3.1.3. Az Gelişmiş Ülkelerin Dış Borçları/316
3.2. Yabancı Sermaye/317
3.2.1. Yabancı Sermayenin Özellikleri/318
3.2.2. Yabancı Sermaye Yatırımlarının Tarihi Gelişimi/319
3.2.3. Ev Sahibi Ülkenin Kazanç ve Kayıpları/321

ON BEŞİNCİ BÖLÜM
IMF, AGÜ’LER ve İSTİKRAR POLİTİKALARI
1.Uluslararası Para Sisteminin Gelişim Süreci/325
2. Bretton Woods Sistemi Dönemi ve IMF’nin Doğuşu/326
3. IMF’nin Amaçları ve Fonksiyonları/327
4. IMF’in Mali Kaynakları/329
5.IMF Kaynaklarının Kullanım Mekanizması/330
6. IMF’nin Üye Ülkelere Sağladığı Mali İmkanlar/331
6.1. Normal Mali İmkanlar/332
6.2. Özel İmkanlar/333
7. Azgelişmiş Ülkelere Uygulanan İmkanlar/334
8. İstikrar Politikaları/336
8.1. Teorik Sınıflandırma/336
8.2. Ortodoks İstikrar Politikaları/337
8.3. Heterodoks İstikrar Politikaları/338
8.4. IMF Yönlendirmeli İstikrar Politikaları/341
8.5. Uygulamaya Konulan İstikrar Politikaları/343
8.5.1. Talep Yönlü Politikalar/344
8.5.2. Arz Yönlü Politikalar/344
9. Krizler ve IMF Politikaları/345
9.1. Finansal Kriz Olgusu/345
9.2. IMF’nin Kriz Politikaları/346
9.3. Asya ve Latin Amerika’da Finansal Serbestleşme Süreci/347
9.4. Latin Amerika Krizi/348
9.5. Asya Krizi/352
9.5.1. Asya Krizinin Nedenleri/353
9.6. IMF’nin Asya Krizi Açıklaması ve Çözüm Önerileri/355
9.7. IMF’nin Ülkelere Yönelik Reform Programları/356
9.8. IMF Programlarının Tartışılması/360

ON ALTINCI BÖLÜM
KÜRESELLEŞME VE AGÜ’LER
1. Küreselleşmenin Tanımı/365
2. Küreselleşmenin Tarihçesi/366
3. Küreselleşmenin Boyutları/367
3.1. Siyasi (Politik) Küreselleşme/367
3.2. Teknolojik Küreselleşme/368
3.3. Sosyo – Kültürel Küreselleşme/369
3.4. Ekonomik Küreselleşme/369
3.5. Ekonomik Küreselleşmede Rol Oynayan Faktörler/377
3.5.1. Liberalleşme ve Serbestleştirme Politikaları/377
3.5.2. GATT, UNCTAD, DTÖ’nün Etkileri/378
3.5.3. Sermayenin Küreselleşmesi/379
3.5.4. Çok Uluslu Şirketler/382
3.5.5. Uluslararası Ticaret/382
4. Küreselleşmenin Az Gelişmiş Ülkeler Üzerindeki Etkileri/383
4.1. Olumlu Etkileri/384
4.2. Olumsuz Etkileri/386
YARARLANILAN KAYNAKLAR/393